بررسی ساختار جمله ها در بوستان سعدی

چکیده بررسی ساختار جمله ها در بوستان سعدی به کوشش حسن دست موزه افصح المتکلمین، سعدی شیرازی، از بزرگ ترین ارکان ادب پارسی است. نقادان سخن از قدیم شیوه ی هنری وی را سهلِ ممتنع نامیده اند؛ عنوانی متناقض نما که نه تنها نکته ای بر خواننده نمی گشاید بلکه او را در ابهامی بیش تر فرو می بَرد. در این پژوهش که کاملاً جنبه ی آماری دارد، با تدبیری خاص، 1100 بیت از بوستان به عنوان جامعه ی آماری از متن برگزیده و از دیدگاه « جمله و ساختارهای آن» بررسی شده است. مبانی نظری و تعاریف اصطلاحات را از دستور مفصل امروز دکتر فرشیدورد برگرفته ایم که به نسبت دیگر دستورنویسان، با حوصله ی بیش تری بدین موضوع پرداخته است. در سایه این پژوهش به نتایج متعددی دست یافتیم. از مهم ترین نتایج این تحقیق می توان به موارد زیر اشاره کرد: - میزان جمله های مستقیم در بوستان به مراتب بیش از جمله های غیر مستقیم است. - میزان تقدیم و تأخیرها در جمله های بوستان چندان زیاد نیست و معمولاً یک رکن دچار تقدیم یا تأخیر می شود. - بیش ترین ارکان دستوری که از محل خود جابه جا شده اند به ترتیب عبارتند: از فعل، قید، متمم. - در بوستان جمله های طولانی کمتر به کار رفته اند، جمله ها و جمله واره ها معمولاً کوتاهند و گاه دریک بیت، چندین جمله واره به کار می رود. - استفاده از جمله واره های فشرده بسیار بیش تر از جمله های گسترده و جمله های عادی بود. - معمولاً هر جمله و یا هر جمله واره در یک مصراع قرار گرفته و مصراع، واحد کلام می شود. - در بوستان جمله های مجهول، به ندرت به کار رفته است. واژه های کلیدی: بوستان، ساختار جمله ها، جمله های مستقیم، جمله های غیرمستقیم.